Yabancı mahkemeler tarafından verilen kararların, Türkiye’de icra edilebilmesi için veya bu kararların kesin hüküm niteliği teşkil edebilmeleri için, bu kararlar hakkında Türkiye’de tanıma veya tenfiz davalarının açılması gerekmektedir. Örnek olarak yurt dışında neticelenen alacak davalarının, Türkiye’de ilamlı icra yoluyla tahsilatının yapılabilmesi için işbu yabancı mahkeme kararının tenfiz edilmesi gerekmektedir. İşbu yazımızda ilgili davalara kısaca değinmek isteriz. İlk olarak hatalı uygulamalara sebebiyet veren karışıklığı gidermek amacıyla tanıma ve tenfiz kavramlarının açıklanması gerekmektedir.
Tenfiz:Bir mahkeme kararının kesin hüküm niteliğine istinaden, kararın icra kabiliyetine ve icra makamlarını harekete geçirme vasfına sahip olmasıdır.
Tanıma:Bir mahkeme kararının kesin hüküm niteliğinin yabancı ülkede kabul edilmesidir,
I. TENFİZ DAVALARI
Yabacı mahkeme kararı aracılığıyla Türkiye’de icrai işlemler yapılmak istendiği takdirde veya yabancı mahkeme kararının herhangi bir edimi içermesi halinde, tenfiz davasının açılması gerekmektedir. Tenfiz Davasının Şartları Tenfiz davalarında görevli mahkeme, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (“MÖHUK”) 51. maddesi uyarınca asliye mahkemeleridir. Tenfizi istenen yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir. Ayrıca davanın açılışı esnasında mahkeme kararının, kesinleşme şerhinin ve varsa apostil şerhinin de Türkçe diline tercüme edilmesi gerekmektedir. Dava açılışında yabancı mahkeme kararının aslı ile tercüme asılları da yetkili mahkemeye teslim edilmelidir. Bunlar dışında yetkili mahkemenin tenfiz kararı verebilmesi için dikkate aldığı şartlar şunlardır:
-Türkiye Cumhuriyeti ile yabancı mahkeme kararının verildiği ülke arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşmanın bulunması,
-Yabancı mahkeme kararının, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen konuda verilmiş olması,
-Mahkeme hükmünün kamu düzenine açıkça aykırı olmaması,
-Kendisine karşı tenfiz istenen kişinin, yabancı mahkeme kararının kendisi temsil edilmeden veya mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmadan verildiğine dair itirazının Türk mahkemesinde ileri sürülmemiş olması gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen unsurları içeren yabancı mahkeme kararının, tenfizine karar verilecektir. Böylelikle ilgili karar, Türk mahkemelerinden verilmiş kararlar gibi icra olunacaktır. Tenfiz kararının icra edilebilmesi için ilamın kesinleşmesi gerekir. Tenfiz kararına karşı temyiz yoluna gidildiği takdirde karara istinaden, ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir talep edilebilir.
II. TANIMA DAVALARI
Tanıma davalarına konu yabancı mahkeme kararlarının da kesinleşmiş olmaları ve Türkçe diline tercüme edilmeleri gerekmektedir. Yine aynı şekilde karar aslının ve tercüme evraklarının da mahkemeye sunulması gerekmektedir. MÖHUK’un 58. maddesi uyarınca yabancı mahkeme kararlarının kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmeleri için tenfiz davaları başlığında belirttiğimiz şartlardan ilki olan “karşılıklılık” unsurunun bulunmasına gerek yoktur. Tanıma davası, yargılama esnasında kesin delil oluşturmak veya kesin hüküm niteliğine haiz bir ilam elde etmek amacıyla açılır. Örnek olarak yabancı boşanma kararları, herhangi bir borcun bulunmadığına dair kararlar (menfi tespit), evliliğin daha önce sona ermesinden dolayı nafaka yükümlüsü olunmadığına dair delil oluşturma gibi hususlarda tanıma davası açılabilecektir.
Ayrıca MÖHUK’un 59. Maddesi uyarınca yabancı mahkeme ilamlarının kesin hüküm veya kesin delil etkisi, yabancı mahkeme kararlarının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade edecektir.
III. SONUÇ
Tanıma ve tenfiz davaları açılması esnasında yabancı mahkeme kararlarının içeriğine dikkat edilerek, hangi davanın açılması gerektiği doğru tespit edilmelidir. Aksi takdirde hak kayıpları yaşanabilecektir.
***
Av. Anıl Coşkun, LL.M. (Mainz)
info@anil-coskun.com
www.anil-coskun.com
Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Anıl Coşkun’a aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlemlere başlanılacaktır.