Hakaret suçlarında amaç, kişinin onuru, şerefi ve saygınlığını koruma altına almaktır. Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret suçları, Basit Hakaret ve Nitelikli Hakaret olmak üzere iki başlık altında toplanmıştır. Basit Hakaret suçları uzlaştırma kapsamında olan suçlardır. Nitelikli hakaret ise kesinlikle uzlaştırmaya tabi değildir. Basit Hakaret suçlarında şikayet zamanaşımı süresi 6 aydır. Nitelikli Hakaret suçlarında ise herhangi bir zamanaşımı öngörülmemiştir. Herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır. Savcılık makamı, Nitelikli Hakaret suçunu öğrendiği andan itibaren kişi hakkında işlem yapmak ve kamu davası açmak mecburiyetindedir. Basit Hakaret suçları, belirttiğimiz gibi 6 ay içinde şikayet edilmesi gereken bir suçtur. Basit Hakarete örnek olarak “aptal, şerefsiz, gerizekalı” verilebilir. Bunlar bir kişiye karşı söylendiği takdirde hakaret suçunu oluşturur.
Nitelikli hakaret ise kamu görevlisine karşı işlenir. Mesela cumhurbaşkanına, bir avukata, hakime veya bir savcıya karşı işlenmiş olan suçlar nitelikli hakaret suç kapsamına girer.
Basit Hakaret suçlarında uzlaştırma prosedürü uygulanır. Yani basit hakaret suçunu cumhuriyet savcısı öğrendiği andan itibaren her iki tarafı da uzlaşması için uzlaştırmacıya yönlendirir. Eğer uzlaştırmacı iki tarafı da uzlaştırabilirse dosya kapanır. Anlaşamazlarsa Cumhuriyet Savcısı Basit Hakaret suçlaması dolayısıyla dava açar. Mahkeme aşamasında da taraflar anlaşabilirler. Her iki taraf da “biz anlaştık ve davanın kapanmasnı istiyoruz” diyebilirler. Basit Hakaret suçları maksimum 2 yıl hapis cezasıyla cezalandırılabileceği gibi adli para cezasıyla da cezalandırılabilir. Bir diğer alternatif ise suçun cezasının üst sınırı 2 sene olduğu için burada hakim Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına da karar verebilir. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ne demektir? Mahkeme, kişiye 5 seneliğine bir denetim süresi vermiş sayılır ve kişi bu süre içerisinde kasten bir suç işlemez ise bu süre sonunda bu dava sonucu da ortadan kalkar.
Hakaret suçları ile nezaketsiz konuşmalar da birbiriyle karıştırmamalıdır. Hakaret olması için bir kişiye somut veya soyut olarak onur kırıcı bir isnat olması gerekir. Yine ağır eleştiri kapsamına giren konuşmalar ve isnatlar da hakaret kapsamına girmez. Örneğin Yargıtay 18. Ceza Dairesi bir kararında konuyu çok güzel bir şekilde özetlemiştir. “sanığın katılanın gıyabında sarf etmiş olduğu, “Başbakan bizim halimizi bilmez, Başbakan kim kardeşim, Başbakan kukladır kukla, onun ile bunun ile masaya oturur, pazarlık yapar bizim halimizi sormaz” şeklindeki sözlerin, rahatsız edici ve kaba hitap tarzında olduğu kabul edilmekle birlikte, bu sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi gerektiği, sözlerin açıkça, katılanın onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte olmadığı veya sövme fiilini oluşturmadığı anlaşılmıştır (Yargıtay 18. Ceza Dairesi – Karar:2017/13734)
Yine basın özgürlüğü kapsamında yapılan eleştiriler hakaret suçunu oluşturmayacaktır. Futbolculara, sanatçılara, siyasetçilere yönelik ağır eleştiriler de hakaret suçunu oluşturmaz. Bununla birlikte nezaket dışı ve kaba kelimelerin kullanımının hakaret suçunu oluşturmayacağını unutmamak gerekir.
Şarta bağlı sözlerin kullanımı da hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin birisine “bende hakkın varsa Allah rızası için hakkını helal etme, edersen şerefsizsin” demek hakaret suçunu oluşturmayacaktır. (Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2016/14515 K.)
Beddua niteliğindeki sözler de hakaret suçunu oluşturmaz. Örn: Allah senin belanı versin, Allah seni kahretsin gibi cümleler hakaret olarak değerlendirilmemektedir.
Hakaret suçu, kişinin yüzüne karşı işlenebileceği gibi telefonla, mail yoluyla, whatsapp, facebook, twitter vb uygulamalar ve platformlar aracılığıyla da işlenebilir.
Mağdurun yokluğunda hakaret suçunun ispatlanması açısından ise bu suçu 3 kişinin öğrenmesi yeterlidir.
Öte yandan örneğin sosyal medyada gezen bir videoda bir haksız fiile karşı tepki olarak o anın verdiği heyecan ile hakaret ettiniz. Hakim bu durumda hiç ceza da vermeyebilir. Ceza verecese de 1/3 üne kadar ceza indirimine gidebilir. Yine başka bir örnek vermek gerekirse, yaralandınız ve bu yaralama eylemini gerçekleştirene karşı o an hakaret ettiniz. Burada da yaralama eylemine karşı yani haksız bir fiile karşı işlenen bir hakaret suçu olduğundan ceza almayabilirsiniz.
Hakaret suçunun cezasının alt sınırı 3 ay olup üst sınırı ise 2 senedir. Basit Hakaret suçunu işleyen kişiler bu süreler içerisinde bir hapis cezası alabilirler veya adli para cezası alabilirler ya da son olarak Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına karar verilebilir.
Nitelikli Hakaret suçlarının cezası ise 1 seneden 2 seneye kadardır. Bu suçun mağduru kamu görevlisi (hakim, savcı vs) olabilir. Alenen işlenen hakaret suçlarında ise verilecek ceza 1/6 oranında artacaktır. Karşılıklı olarak işlenen hakaret suçlarında her iki taraf da ceza almayabilir. Ya da her iki tarafa da ceza verecek ve 1/3 indirim oranı uygulanacaktır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu ise Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçlarda ise verilecek olan ceza 1 seneden başlar ve üst sınırı 4 senedir. Bu suçta da Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması hükmü verilebilir. Yine 5 sene içerisinde kasten herhangi bir suç işlenmediği takdirde kişi hakkındaki bu hüküm ortadan kalkacaktır.
| 12 | Av. Seyyit Hasan PEKER Tel: 0535 578 74 55 |